„საგადასახადო საიდუმლოების არსში წვდომისათვის, საჭიროა, შეფასდეს, თუ რამდენად წარმოადგენს საგადასახადო ორგანოში გადასახადის გადამხდელზე არსებული ინფორმაცია თვისობრივი ნიშნით ან ნიშნებით მსგავსი ინფორმაციის ერთიან კომპლექსს. საგადასახადო საიდუმლოებას მიკუთვნებულ ინფორმაციას, მიუხედავად მისი მრავალფეროვნებისა, აქვს რამდენიმე არსებითი, საერთო მახასიათებელი ნიშანი, რაც განაპირობებს მის მიმართ ერთიანი კონსტიტუციურსამართლებრივი პოზიციის ჩამოყალიბების აუცილებლობას. საერთოა მთავარი სუბიექტი – გადასახადის გადამხდელი, რომელსაც შეეხება ნებისმიერი გასაიდუმლოებული მონაცემი. საგადასახადო საიდუმლოებას მიკუთვნებულ ინფორმაციას აერთიანებს ისიც, რომ ის საგადასახადო ორგანოებში თავს იყრის გადასახადების ადმინისტრირების პროცესის შედეგად. კოლეგიას, ასევე, უმნიშვნელოვანესად მიაჩნია, რომ საგადასახადო საიდუმლოებაში მოაზრებული ნებისმიერი ინფორმაცია დაკავშირებულია საგადასახადო ურთიერთობებთან და ასახავს მათ. გადასახადის გადამხდელზე არსებული ყველა მონაცემი იძლევა მისი იდენტიფიკაციის შესაძლებლობას. საგადასახადო საიდუმლოების კონსტიტუციურსამართლებრივი შეფასებისას მხედველობაშია მისაღები საგადასახადო ურთიერთობების მნიშვნელობა. გადასახადების აკრეფის ფუნქცია სახელმწიფოსათვის სასიცოცხლო დანიშნულების ფუნქციაა. გადასახადები არის სახელმწიფო, თუ სხვადასხვა დონის ბიუჯეტების შევსების უმთავრესი წყარო და საჯარო ამოცანების განხორციელების ერთერთი ძირითადი მატერიალური წინაპირობა.“
„ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობისათვის მოსაკრებლის დაწესების კანონმდებლის მიერ გაცხადებულ მიზანს წარმოადგენს გარემოს პოტენციური შესაძლებლობებისა და მდგრადი განვითარების პრინციპებზე დაფუძნებული ბუნებრივი რესურსებით რაციონალური სარგებლობის უზრუნველყოფა. ამგვარი მოსაკრებლის დადგენით სახელმწიფო ამკვიდრებს ფასიანი ბუნებათსარგებლობის პრინციპს. ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობა არის ის სფერო, სადაც ჯანმრთელობისათვის უვნებელი ბუნებრივი და კულტურული გარემოს დაცვის ვალდებულების პარალელურად შემოდის სახელმწიფოს ეკონომიკური ინტერესები, რადგან ამ უკანასკნელის შემხვედრი კონსტიტუციური ვალდებულება არ შემოიფარგლება ვიწრო მიზნებით, უზრუნველყოს გარემოზე წვდომა. სახელმწიფოს ევალება, იზრუნოს ქვეყნის მდგრადი განვითარებისათვის, რაც იმთავითვე გულისხმობს გრძელვადიანი, შემდგომი თაობების ინტერესების გათვალისწინებით შემუშავებული პოლიტიკის განხორციელებას და ეკონომიკური და ეკოლოგიური ინტერესების ოპტიმალურ დაბალანსებას ამ სფეროში.
ბუნებრივი რესურსების მდგრადი მართვის, რაციონალური გამოყენების, სამოქალაქო ბრუნვის სტაბილურობისა და შავი ზღვის იქთიოფაუნის ეკოლოგიური წონასწორობის შენარჩუნების მიზნები თანაბრად მიემართება ამ სფეროში კონკრეტული რესურსებით სარგებლობისათვის როგორც მოსაკრებლის დაწესებას, აგრეთვე ამგვარი მოსაკრებლის სადავო ნორმით დადგენილ გამოთვლის წესს. დასახელებული მიზნების მიღწევისთვის მნიშვნელოვანია თევზის რესურსის ათვისება განხორციელდეს თითოეული ლიცენზიატის მიერ იმ მთლიანი კვოტის ფარგლებში, რაც განისაზღვრება ყოველწლიურად. თევზჭერის ფაქტობრივი განხორციელება თანაბრად მნიშვნელოვანია როგორც საზოგადოებისთვის, ასევე სახელმწიფოს ეკონომიკური წინსვლისათვის. რესურსის მაქსიმალურად ათვისება განაპირობებს ბაზრის რეგულარულ მომარაგებას და ამგვარად მოსახლეობას უზრუნველყოფს თევზის პროდუქტით.“
„გარემოს დაცვასა და ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის კონსტიტუციურსამართლებრივი მოწესრიგების თავისებურების, ამ სფეროში მნიშვნელოვანი ინტერესებისა და სახელმწიფოს განსაკუთრებული როლის გათვალისწინებით, მოცემულობას წარმოადგენს სპეციფიკურად დაცული სფერო, რომელიც საჭიროებს სასამართლოს მხრიდან თანაბრად სპეციფიკურ მიდგომას. ბუნებრივი რესურსების განკარგვისა და ამ პროცესში საჯარო და კერძო ინტერესების დაბალანსებისას კანონმდებელი ფართო მიხედულების ფარგლებით სარგებლობს.
საკონსტიტუციო სასამართლო მსგავს შემთხვევაში საკუთრების უფლების დარღვევას დაადგენს მხოლოდ მაშინ, როდესაც კანონმდებელი უხეშად სცდება საკუთარი დისკრეციის ფარგლებს და აშკარაა საკუთრების უფლების გაუმართლებელი, დაუსაბუთებელი შეზღუდვა.
ლიცენზიანტის მიერ მთლიანი წლიური კვოტიდან მისი პროცენტული წილის აუთვისებლობის შემთხვევაში სახელმწიფო არ არის უფლებამოსილი, თავად აითვისოს ეს მარაგი ან ლიცენზიით გადასცეს სხვა პირს. თევზჭერის ლიცენზიის მფლობელი ფლობს ექსკლუზიურ უფლებას, ისარგებლოს კონკრეტული მოცულობის ბუნებრივი რესურსით. სახელმწიფოს ამოცანას კი წარმოადგენს მათთვის ხელშეწყობა, მაქსიმალურად სრულად აითვისონ კუთვნილი რესურსი.
„საკონსტიტუციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ სადავო ნორმა ქონების ღირებულების საბაზრო ფასით გადაანგარიშების შესაძლებლობას განსაზღვრავს საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილებად და არა ვალდებულებად. საგადასახადო ორგანო უფლებამოსილია, საგადასახადო შემოწმების პროცესში თავისი შეხედულებისამებრ გამოიყენოს აღნიშნული ღონისძიება. თუ იგი საჭირო ჩათვლის, გადასახადის გადამხდელს დასაბეგრი ქონების ღირებულებას გადაუანგარიშებს საბაზრო ფასით, თუ მიიჩნევს, რომ ამგვარი საჭიროების წინაშე არ დგას, მას შეუძლია, გამოიყენოს სხვაგვარი გადაწყვეტა. შესაბამისად, ბუნებრივია, გადასახადის სხვადასხვა გადამხდელთან მიმართებით, სხვადასხვა შემთხვევაში საგადასახდო ორგანოს მიდგომა იქნება განსხვავებული. საგადასახადო შემოწმების პროცესში ზოგ გადასახადის გადამხდელს შეიძლება დასაბეგრი ქონების ღირებულება გადაუანგარიშდეს საბაზრო ფასით და ზოგს არა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო იზიარებს მოსარჩელის არგუმენტს, რომლის თანახმადაც, სადავო ნორმის მოქმედების სფეროში მოქცეულ პირებთან მიმართებით, საგადასახადო ორგანო დისკრეციული უფლებამოსილების ფარგლებში წყვეტს დასაბეგრი ქონების ღირებულების საბაზრო ფასით განსაზღვრის საკითხს.“
სს „ტელენეტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, №2/7/667, 28 დეკემბერი, 2017
„პირები საგადასახადო ვალდებულების მიმართ არსებითად თანასწორები არიან.“
სს „ტელენეტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, №2/7/667, 28 დეკემბერი, 2017
„სახელმწიფო ვალდებულია, შექმნას ისეთი საგადასახადო სისტემა, რომელიც არ არღვევს საკუთრების უფლების არსს. კანონმდებელმა უნდა გაითვალისწინოს, რომ საქართველოს კონსტიტუციით დადგენილია კერძო საკუთრების აღიარებასა და უზრუნველყოფაზე ორიენტირებული რეჟიმი. შესაბამისად, საგადასახადო ტვირთი არ უნდა იყოს იმდენად დიდი, რომ სახელმწიფომ გააუფასუროს კერძო საკუთრების არსებობა და ინდივიდების შემოსავლების, უმთავრესად საჯარო კაპიტალში, სახელმწიფო ბიუჯეტში თავმოყრა მოახდინოს. ამავე დროს, გადასახადის გადახდის ვალდებულების დამდგენი თითოეული ნორმა უნდა იყოს გონივრული, საგადასახადო ტვირთის სიმძიმიდან გამომდინარე, იგი შეუძლებელს ან შეუსაბამოდ რთულს არ უნდა ხდიდეს საკუთრებით სარგებლობასა და განკარგვას.“
სს „ტელენეტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, №2/7/667, 28 დეკემბერი, 2017
„სამართლიანობა მოითხოვს, რომ ერთნაირ პირობებში მყოფი გადასახადის გადამხდელები ერთსა და იმავე ღირებულების ქონებაზე ერთი და იმავე მოცულობის გადასახადს იხდიდნენ და გადასახადის მოცულობა არ იყოს დამოკიდებული ბუღალტრული აღრიცხვის მეთოდზე. ამდენად, გონივრულია, რომ იმ შემთხვევაში, როდესაც ქონების რეალური ფასი იცვლება, ასევე შეიცვალოს მისი დასაბეგრი ღირებულებაც. ამ პირობებში, თვითღირებულების მეთოდის ფარგლებში განსაზღვრული საბალანსო ღირებულება და მისგან მომდინარე სტაბილურობა, საერთოდ ვერ იქნება მიჩნეული ისეთ კონსტიტუციურ სამართლებრივად რელევანტურ ინტერესად, რომლის დაცვისკენაც უნდა ისწრაფოდეს საგადასახადო სისტემა.“
სს „ტელენეტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, №2/7/667, 28 დეკემბერი, 2017
„საგადასახადო შემოწმება წარმოადგენს საგადასახადო კონტროლის სახეს.“
ააიპ „ფრემა“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, №2/8/734 , 28 დეკემბერი, 2017
“საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკა წარმოადგენს სამართლებრივი დატვირთვის ფორმას და მნიშვნელოვნად ზღუდავს პირის უფლებას, სამართლებრივი ტვირთის გარეშე, შეუფერხებლად განკარგოს საკუთარი ქონება. ცალკეულ შემთხვევაში, ამგვარმა რეგულირებამ შესაძლოა არა მხოლოდ ქონების განკარგვის შეზღუდვა გამოიწვიოს, არამედ – შეაფერხოს გადასახადის გადამხდელის ესა თუ ის საქმიანობა, უარყოფითად აისახოს მიმდინარე საწარმოო პროცესებზე და შეუქმნას მნიშვნელოვანი ფინანსური პრობლემები. შეზღუდვის მაღალი ინტენსივობიდან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია, მისი გამოყენება ემყარებოდეს მკაფიო კრიტერიუმებს და განხორციელდეს იმ ფარგლებში, რაც აუცილებელია ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად, რათა მომეტებულად არ შეიზღუდოს გადასახადის გადამხდელის საკუთრების უფლება, სამეწარმეო, ფინანსური და სხვა ინტერესები.
როდესაც გადაუდებელი გასვლითი საგადასახადო შემოწმების ფარგლებში ვლინდება, რომ პირს შესაძლოა, სამომავლოდ დაერიცხოს საგადასახადო დავალიანება, რომლის გადახდევინების უზრუნველსაყოფად ხდება საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის გამოყენება, შესაძლებელია, მოხდეს აღნიშნული სავარაუდო დავალიანების ოდენობის იდენტიფიცირება. როგორც წესი, საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის გამოყენება ეფუძნება სავარაუდო საგადასახადო დავალიანების შესახებ კონკრეტულ ფაქტობრივ გარემოებებს და არ ხდება აბსტრაქტულად, კონკრეტული მონაცემებისაგან მოწყვეტით. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ხშირ შემთხვევაში შესაძლებელია, რომ საგადასახადო ორგანომ არსებული ფაქტობრივი გარემოებებიდან გამომდინარე, განსაზღვროს საგადასახადო დავალიანების სავარაუდო ოდენობა, რომელსაც შემდგომ მიესადაგება საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის ფარგლები.
საგადასახადო შემოწმების გარკვეული ეტაპის განხორციელებისა და გადასახადის გადამხდელის შესახებ გარკვეული ცნობების შეგროვების შემდგომ საგადასახადო ორგანოსათვის შეიძლება ცხადი გახდეს სავარაუდო საგადასახადო დავალიანების მოცულობა. სადავო ნორმა არც იმის ვალდებულებას ადგენს, რომ საგადასახადო ორგანომ სავარაუდო დავალიანების მოცულობის გამოვლენის შემდგომ მოახდინოს საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის მოდიფიცირება და მხოლოდ სავარაუდო საგადასახადო დავალიანების ფარგლებში დატოვოს იგი ძალაში. ნიშანდობლივია, რომ აღნიშნული გარემოების გადამოწმებისა და შეცვლის მოთხოვნის შესაძლებლობა არც თავად გადასახადის გადამხდელს აქვს. შესაბამისად, არც საგადასახადო ორგანოა ვალდებული და არც გადასახადის გადამხდელი უფლებამოსილი, მოითხოვოს საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის ფარგლების შემცირება სავარაუდო საგადასახადო დავალიანების პროპორციულად, თუნდაც მას შემდეგ, რაც დადგინდება ეს ოდენობა.
გადასახადის ეფექტური ადმინისტრირებისა და საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფის ლეგიტიმური მიზნების მიღწევა შესაძლებელია იმ შემთხვევაშიც, თუ საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის გავრცელება მოხდება სავარაუდო საგადასახადო დავალიანების ოდენობის პროპორციულად და არა გადასახადის გადამხდელის მთელ ქონებაზე. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმით გათვალისწინებული ღონისძიება არ არის ლეგიტიმური საჯარო მიზნის მიღწევის ყველაზე ნაკლებად მზღუდავი საშუალება.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ საგადასახადო კოდექსის 265-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადებით გათვალისწინებული საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის დადების ღონისძიება ემსახურება მნიშვნელოვან ლეგიტიმურ მიზნებს. კერძოდ, აღნიშნული ღონისძიების საშუალებით საგადასახადო ორგანო ახდენს საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფას იმ შემთხვევაში, როდესაც, მართალია, პირს არ ერიცხება კონკრეტული დავალიანება, თუმცა არსებობს სამომავლო, სავარაუდო დავალიანების არაჯეროვანი გადახდისა და ამ გზით საგადასახადო ადმინისტრირების შეფერხების რისკი. აქედან გამომდინარე, საგადასახადო კოდექსის 265-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადების დაუყოვნებლივ ძალადაკარგულად ცნობის შემთხვევაში საგადასახადო ორგანო დაკარგავს საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების ეფექტურ ინსტრუმენტს, რამაც შესაძლოა, საფრთხე შეუქმნას გამართულ საგადასახადო ადმინისტრირებას. ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ საგადასახადო კოდექსის 265-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადების ძალადაკარგულად ცნობა უნდა გადავადდეს 2018 წლის პირველ ივლისამდე, რათა საქართველოს პარლამენტს მიეცეს შესაძლებლობა, საკითხი მოაწესრიგოს საქართველოს კონსტიტუციის მოთხოვნების შესაბამისად.“
ააიპ „ფრემა“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, №2/8/734 , 28 დეკემბერი, 2017
„სადავო ნორმით გათვალისწინებული განხილვა არსებით გავლენას ახდენს პირის უფლებებსა და ვალდებულებებზე, რაც წარმოშობს საქმის ზეპირი მოსმენით განხილვის მომეტებულ ინტერესს. პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ საგადასახადო ორგანოს შუამდგომლობის განხილვას მნიშვნელოვანი ეფექტი აქვს გადასახადის გადამხდელის ფინანსურ მდგომარეობაზე. ამ წარმოების ფარგლებში უნდა იქნეს მიღებული გადაწყვეტილება საგადასახადო ორგანოს მიერ დადებული ყადაღის დადასტურების ან დადასტურებაზე უარის თქმის შესახებ.
ქონებაზე ყადაღის დადება წარმოადგენს საკმაოდ მაღალი ინტენსივობის მქონე მზღუდავ ღონისძიებას, რომელიც უარყოფითად აისახება გადასახადის გადამხდელის საქმიანობასა და ფინანსურ მდგომარეობაზე.“
ააიპ „ფრემა“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, №2/8/734 , 28 დეკემბერი, 2017
„ყადაღის მზღუდავი ბუნებიდან გამომდინარე, ქონების მესაკუთრეს აქვს მაღალი ინტერესი, რომ მის მიმართ გამოყენებული საგადასახადო უზრუნველყოფის ღონისძიების მართებულობის სასამართლო წესით განხილვისას ზეპირი განხილვის ფარგლებში ჰქონდეს, საკუთარი მტკიცებულებებისა და პოზიციის წარდგენის უფლება. ქონებაზე ყადაღის დადასტურების შესახებ საქმის განხილვის შედეგებმა შესაძლებელია ნეგატიური შედეგი იქონიოს როგორც გადასახადის გადამხდელის ეკონომიკურ საქმიანობაზე, ასევე მის ფინანსურ მდგომარეობაზე, დაფაროს დაკისრებული საგადასახადო ვალდებულებები. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, აუცილებელია, რომ სადავო ნორმით გათვალისწინებული შეზღუდვა ეფუძნებოდეს მყარ კონსტიტუციურ სამართლებრივ საფუძველს.“
ააიპ „ფრემა“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, №2/8/734 , 28 დეკემბერიმ, 2017
„საქართველოს კონსტიტუციის 94-ე მუხლი თავისთავად მოიაზრებს სახელმწიფოს უფლებამოსილებას, შემოიღოს გადასახადი და მასთან დაკავშირებით განახორციელოს ეფექტური ადმინისტრირება. ამავე დროს აშკარაა, რომ ის, თუ რა რაოდენობის გადასახადი ესაჭიროება სახელმწიფოს მის ამოცანათა განსახორციელებლად, დამოკიდებულია მრავალ ფაქტორზე, მათ შორის სახელმწიფოს მიერ არჩეულ ფისკალური პოლიტიკის მოდელზე.
გადასახადის განაკვეთის დასაბეგრი მოცულობის განსაზღვრის თვალსაზრისით, სახელმწიფოს დისკრეციის ფარგლები ფართოა. ამავე დროს კონსტიტუციური კონტროლის ფარგლებში ძნელია, ხშირ შემთხვევებში კი ალბათ შეუძლებელია შემოწმდეს, რამდენად სწორად ახდენს სახელმწიფო ბიუჯეტისათვის საჭირო თანხების მოცულობის განსაზღვრას. სასამართლო ასევე ვერ შეაფასებს, თუ ფისკალური პოლიტიკის რომელი მოდელი, მთლიანი შიდა პროდუქტის რა წილის დაბეგვრაა უმჯობესი ქვეყნის ეკონომიკური განვითარებისათვის.
შეუძლებელია კონსტიტუციური კონტროლის ფარგლებში შეფასდეს ამა თუ იმ მოცულობის გადასახადის გადახდევინება წარმოადგენს თუ არა საკუთრების უფლების აუცილებელ ან/და ყველაზე ნაკლებად მზღუდველ საშუალებას. შეუძლებელია საკონსტიტუციო სასამართლოს აბსოლუტური სიზუსტით შეფასდეს, რამდენად სწორად იღებს სახელმწიფო ბიუჯეტში თანხების მობილიზების შესახებ ამა თუ იმ გადაწყვეტილებას. ამდენად, გადასახადის ბუნების გათვალისწინებით, კონსტიტუციური კონტროლის ფარგლებში გადასახადების გადახდის ვალდებულების დამდგენი თითოეული წესის კონსტიტუციურობა ვერ შეფასდება პროპორციულობის პრინციპის ყველა ელემენტის გამოყენებით.“
სს „ტელენეტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, №2/7/667, 28 დეკემბერი, 2017
„გადასახადების გადახდა უკავშირდება პირის მიერ გარკვეული ქონებრივი სიკეთის სახელმწიფოს სასარგებლოდ გაღებას. გადასახადის გადახდის გზით პირის კერძო საკუთრების ნაწილი შემხვედრი პირდაპირი სარგებლის გარეშე გადადის სახელმწიფოს განკარგულებაში. შესაბამისად, აშკარაა მისი შემხებლობა საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლით დაცულ უფლებასთან. თუმცა, ამავე დროს, გადასახადების გადახდა საქართველოს კონსტიტუციის 94-ე მუხლით განსაზღვრულ პირის კონსტიტუციურ ვალდებულებას წარმოადგენს. შესაბამისად, მიუხედავად იმისა, რომ გადასახადების შეგროვების გზით სახელმწიფო პირებისაგან გარკვეულ თანხას საპასუხო შესრულების გარეშე იღებს, მათი არსებობა მაინც ვერ იქნება მიჩნეული როგორც საკუთრების უმიზეზოდ ჩამორთმევის მსგავსი, თავისთავად, არაკონსტიტუციური ქმედება. სახელმწიფო გადასახადებს აგროვებს საჯარო უფლებამოსილებების განსახორციელებლად და ეს კონსტიტუციის დამკვიდრებული კერძო საკუთრებითი წესრიგის შემადგენელი ნაწილია.“
სს „ტელენეტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, №2/7/667, 28 დეკემბერი, 2017